Parallax , m. (-en), parallax , die Parallaxe , la parallaxe
De ogenschijnlijke verplaatsing van een object, veroorzaakt door een verandering van positie van de waarnemer.
In de geometrische meettechniek is parallax vooral het verschijnsel dat bij het aflezen van analoge aanwijzingen de verkregen waarnemingen afhangen van de waarnemingsrichting. In Fig. 1 is dit geïllustreerd.
In deze figuur is het transversale comparatieprincipe te herkennen. Een verandering van de waarnemingsrichting met een hoek 9 levert langs de schaal een ogenschijnlijke verandering a van de wijzerstand op ten bedrage van a = s tan φ. Door ontwikkeling van tan φ in een reeks is voor a ook te schrijven
a = s ( φ + φ³/3 + …) ≈ sφ
een eerste orde-afwijking dus. Hoewel deze in het algemeen niet verwaarloosbaar is, komt zij toch doorgaans zelfs in een gedegen boekhouding van afwijkingen niet apart gespecificeerd voor. Gewoonlijk is zij ingebouwd in de spreiding van de waarnemingen.
Parallax moet, als ongewenst verschijnsel, zo klein mogelijk gemaakt worden.
Uit a = sφ bijkt at dit kan gebeuren door φ en s heel klein te maken. Een bekende manier om φ te beperken is het plaatsen van een spiegel in de schaal. Door ervoor te zorgen dat bij het aflezen steeds de wijzer samenvalt met zijn spiegelbeeld, is φ nagenoeg gelijk aan nul.
Een voorbeeld waarin s = 0 gemaakt is, is de parallaxvrije schuifmaat van figuur 2.
Hierbij liggen de verschillende schalen in een vlak, wat in het beeld van Fig. 1 overeen zou komen met de situatie waarin de wijzer samenvalt met de schaal.
Fig. 1 Bij een gegeven stand van een wijzer tegenover een schaal worden in verschillende richtingen ook verschillende
waarden afgelezen.
Fig. 2 Parallaxvrije schuifmaat ; de verschillende schalen liggen in één vlak
Vorige pagina